Michel FOUCAULTMichel Foucault is een van de bekendere Franse filosofen. Hij leefde van 1926 tot 1984 en maakte onderdeel uit van het postmodernisme in de filosofie. Hij was populair zoals ook het postmodernisme erg populair was.
Vanuit mijn perspectief is dat niet bepaald een compliment. Vaag taalgebruik, oncontroleerbare (historische en andere) beweringen, historische constructies die niet deugen, een ondoordacht relativisme, het leidt tot onleesbare en speculatieve teksten.
Een voorbeeld van dat afschuwelijk vage gecondenseerde taalgebruik van Foucault:
"The nineteenth-century homosexual became a personage, a past, a case history, and a childhood, in addition to being a type of life, a life form, and a morphology, with an indiscreet anatomy and possibly a mysterious physiology. Nothing that went into his total composition was unaffected by his sexuality."(43)
Een ander voorbeeld is het praten in termen van 'lichamen' — wat door veel feministes van bepaalde richtingen helaas werd overgenomen. Lichamen doen niets, mensen doen iets. Het 'seksuele lichaam' is niets. Lichamen zijn een middel voor personen.
De verbanning van seks ging samen met steeds meer gepraat (discoursen) erover in verschillende contexten en machtsinstituten zoals de gezondheidszorg, de rechtspraak, de pastorale zorg. Seks was verboden en mocht niet bestaan, maar juist daarom werd er op allerlei manieren eindeloos over gepraat door de instanties die het verboden.
Dat lijkt tegenstrijdig, maar is voor de hand liggend. Als je iets wilt verbieden, dan ga je er vanuit dat dat iets bestaat. En hoe gevaarlijker je dat iets vindt, hoe meer je moet doen om het uit te roeien. Dat je wilt dat iets niet bestaat, betekent dat je weet dat het wel bestaat, anders zou je al die moeite niet hoeven te doen.
"The sex of children and adolescents has become, since the eighteenth century, an important area of contention around which innumerable institutional devices and discursive strategies have been deployed. It may well be true that adults and children themselves were deprived of a certain way of speaking about sex, a mode that was disallowed as being too direct, crude, or coarse. But this was only the counterpart of other discourses, and perhaps the condition necessary in order for them to function, discourses that were interlocking, hierarchized, and all highly articulated around a cluster of power relations." [mijn nadruk] (30)
Het voorbeeld op p. 31-32 illustreert de ontwikkeling perfect.
"One day in 1867, a farm hand from the village of Lapcourt, who was somewhat simple-minded, employed here then there, depending on the season, living hand-to-mouth from a little charity or in exchange for the worst sort of labor, sleeping in barns and stables, was turned in to the authorities. At the border of a field, he had obtained a few caresses from a little girl, just as he had done before and seen done by the village urchins round about him; for, at the edge of the wood, or in the ditch by the road leading to Saint-Nicolas, they would play the familiar game called "curdled milk." So he was pointed out by the girl's parents to the mayor of the village, reported by the mayor to the gendarmes, led by the gendarmes to the judge, who indicted him and turned him over first to a doctor, then to two other experts who not only wrote their report but also had it published. What is the significant thing about this story? The pettiness of it all; the fact that this everyday occurrence in the life of village sexuality, these inconsequential bucolic pleasures, could become, from a certain time, the object not only of a collective intolerance but of a judicial action, a medical intervention, a careful clinical examination, and an entire theoretical elaboration." [mijn nadruk] (31-32)
Het voorbeeld laat al die disciplinerende instanties goed zien en dat is interessant. Maar belangrijker vind ik dat die man blijkbaar geen seksuele spelletjes met die stoute kinderen meer mag spelen, terwijl dat in de decennia ervoor geen probleem was. Dat vindt Foucault blijkbaar toch ook. Want waarom is dat zo? Het is wat er door alle repressie verloren gaat... Maar volgens Foucault heeft dat niet met repressie te maken, maar met al het gepraat erover
Foucault heeft het over het verbod van seksualiteit met als gevolg al het gepraat erover. Maar waarom zou je je concentreren op dat laatste (het gepraat) en niet op dat eerste (het verbod)? Belangrijk is dat de insteek ten aanzien van seksualiteit negatief was.
Foucault valt in dit boek van de ene abstractie in de andere en het blijft de hele tijd onduidelijk waar hij zich in zijn beweringen anders op baseert dan op zijn eigen mening over allerlei zaken. En maar volhouden dat er geen repressie van seks is (geweest). Dit abstracte geklets negeert volkomen de alledaagse praktijk en de mensen die die repressie dagelijks ervaren hebben.
Wat belangrijk is is dat seksualiteit in de praktijk bij mensen niet mocht bestaan, behalve voor het doel van de voortplanting. Belangrijk is ook dat gewone mensen niet leerden om van hun eigen en een anders lichaam te genieten. En dat hun onwetendheid — waarschijnlijk vooral die van vrouwen — leidde tot eindeloos veel problemen en ellende en pijn die vermeden hadden kunnen worden. De rest is theoretisch gezever. Zullen we maar eens gewoon onderzoek gaan doen in plaats van te speculeren?