Breanne FAHS e.a.Dit boek bundelt een aantal artikelen die een bepaald aspect van morele paniek bespreken: de 'sex panic' ofwel de morele paniek rondom alles wat met seksualiteit te maken heeft. Het heeft weer de VS als achtergrond.
De Introduction vind ik erg goed: daar wordt fundamentele kritiek geleverd. De andere hoofdstukken zijn wisselend van kwaliteit en hebben niet altijd te maken met wat we als 'morele paniek' beschrijven, al behandelen ze wel allerlei negatieve manieren waarop gereageerd wordt op seksualiteit. Ook jammer is dat een aantal auteurs postmoderne taal gebruiken (de 'Ander', 'lichamen' in plaats van 'mensen'en zo nog wat).
Erg boeiend vind ik hoofdstuk 3 over het door conservatieven misbruikte idee dat bepaalde dingen niet 'age appropriate' / niet geschikt zijn voor een bepaalde leeftijd. Hoofdstuk 4 (over menstruatie en zo meer) is ook interessant. Hoofdstuk 5 (over de bekrompen seksuele voorlichting in de VS gericht op onthouding van seks) ook. Het verhaal in hoofdstuk 8 over Katharine Bement Davis die de eerste enquête over seksualiteit in de VS opzette en daarmee een morele paniek opriep, is ook goed.
De Introduction wijst op een aantal belangrijke kernzaken. Morele paniek moet de aandacht van mensen afleiden van de kwesties waar het werkelijk om gaat en van de personen die een kwalijke rol spelen (hier de omkering van 'villain' en 'victim' genoemd). Ik vind dat een geweldig inzicht.
Een voorbeeld is de morele paniek rondom sexting: het fenomeen dat jongeren het leuk vinden om blote foto's van zichzelf te sturen naar vrienden of vriendinnen. Het echte probleem is sextortion: dat iemand een ander afperst met gestuurde foto's. Omdat dat af en toe voorkomt, wordt heel het verschijnsel gecriminaliseerd, terwijl je natuurlijk alleen de afpersers aan moet pakken. Bovendien besteden de media meestal alleen maar aandacht aan 'sextortion' bij meisjes op een manier die de indruk wekt dat het hun eigen schuld is.
In de VS gaat die criminalisering zo ver dat je het risico loopt dat je voor je hele leven tot 'sex offender' gebombardeerd wordt. Maar zo'n conservatieve benadering laat alleen maar zien dat je een hekel hebt aan seksualiteit, vooral bij jongeren die het wagen om hun seksuele kant te ontwikkelen. Daarmee los je niets op en creëer je alleen maar andere problemen. De aandacht wordt afgeleid van de afpersers, van slecht opvoedende ouders, van een samenleving die niet open is over naaktheid en seksualiteit.
"... the mass hysteria surrounding sexting never tackled the absurdity of the forever-labeled-a-deviant term of “sex offender” while valiantly ensuring that parents had yet another excuse to attempt to control their children’s sexual behaviors and practices. While parents worry about their children sexting, they ignore the more pressing issues of sexual coercion in their own homes, let alone how to teach their children to negotiate sexual agency, fight against stereotypes, work toward sexual equality, and gauge their readiness to make informed and mature choices about sexual activity.(37)"
Deze 'sex panics' komen meestal uit de conservatieve hoek:
"As conservatives lose ground, lose elections, and lose sight of popular opinion, moral panics may step in as a proper solution to their waning popularity."(26)
Een waar woord. Morele paniekzaaierij komt verder ook voort uit angst voor alles wat anders is, voor iedereen die anders is:
"the collective frenzy of self-defined “moralists” who incite the marginalization, suppression, and even violent expulsion of all forms of sexuality not considered “normal" ..."(24)
en is gebaseerd op
"political hegemony and restrictive religious practices that distrust sexual impulses, condone sexual double standards between men and women, and despise same-sex relationships."(24)
Uiteraard worden witte heteroseksuele mannen met dat alles niet lastig gevallen. Maar hier slaan de auteurs een beetje door. Het is zeker tijd dat die groep mannen eens van hun geprivilegieerde status verlost wordt. Maar tegelijkertijd vind ik die indeling te gemakkelijk. We zouden moeten letten op normatief gedrag. Veel gekleurde mannen, veel vrouwen, veel ouderen — veel van elke maatschappelijke groep waarschijnlijk — gedragen zich net zo 'masculien' of associëren zich kritiekloos met mensen die zich 'masculien' gedragen. Dat je een vrouw, gekleurd, gehandicapt, oud, homoseksueel of wat ook bent maakt je normatief niet per se beter dan leden van die bevoorrechte groep van witte heteroseksuele mannen.
De auteurs zien dat overigens ook wel:
"Today’s culture of the moral panics of sexuality is burdened with a sort of “Stockholm Syndrome.” That is, people targeted by a culture of moral panics often accept, collude in, and promote those panics that restrict their freedoms and pleasures. Rather than fight back against sexualized language, for example, many young women will employ terms such as “slut,” “whore,” and “bitch” against others and, indeed, against themselves." [mijn nadruk] (39)
"...we might ask the question: why have women not better resisted the framing of birth control as a sign of their inherent “slutty” natures? Why have we not developed a more sophisticated way of addressing “age-appropriate” sex education? How have women stood by and allowed their menstrual cycles to become vessels of corporate shaming, product placement, and enforced secrecy? The moral panics of sexuality cause a sort of political resignation and progressive cannibalism where people believe that they lack the resources, ability, and collective culture to resist them."(40)
Inderdaad. Waarom passen de 'slachtoffers' zich zo gemakkelijk aan aan die conservatieve druk? Onder andere omdat die groepen zichzelf zien en zijn gaan beschrijven als slachtoffers, lijkt mij. Die term wordt tegenwoordig bij alles van stal gehaald.
Het tweede deel van het boek heet Creating norms en bevat drie erg boeiende hoofdstukken.
Dat van McClelland en Hunter (hoofdstuk 3, p. 135) gaat over het eeuwige gezeur over of iets en dan met name seks wel 'age appropriate' / geschikt voor een bepaalde leeftijd is.
"this term asks us to respect boundaries — most often around children — that presumably offer to protect individuals from materials, knowledge, and experiences that are beyond their capacity."(138)
Ja, geweldig, dat is precies het punt in al die conservatieve opvattingen die groepen — vooral jongeren — willen beschermen tegen iets. Hun idee is dat ze niet in staat zijn dat zelf te doen, dat ze niet handelingsbekwaam zijn, dat ze niet in staat zijn om zelf de juiste beslissingen te nemen voor zichzelf. Met als gevolg dat ze altijd door anderen gedwongen en gemanipuleerd kunnen worden en zich niet kunnen verzetten. Het is de 'het is voor je eigen bestwil' attitude en dat is een autoritaire, arrogante, betuttelende attitude. In plaats van die groepen weerbaarheid te leren, leren we ze afhankelijkheid en een slachtofferrol.
"In Anglophone countries in particular, “the ‘good’ normative adult citizenship subject … is white, middle-class, heterosexual and upholding Christian family morals and values” (Robinson 2012, 258; see also Berlant 2004). On the grounds of trying to prevent “corruption,” children are denied access to sexual knowledge ... "(139)
"With examples drawn from focus groups, media analysis, and policy interventions, McClelland and Fine (2008) argued that young women’s bodies and sexualities, their reproductive capacities but also their desires (for sex, pleasure, freedom, same-sex relationships, masturbation), consistently emerge as a strategic platform for cultural anxieties. They found that young female sexuality is always imagined as too big, too much, and always out of line ..." [mijn nadruk] (144-145)
"As seen in this brief outline of discourses surrounding childhood sexuality, there have been enormous changes in what is considered “age appropriate” over the past four centuries. Looking more carefully at contemporary discourses, there is one consistent finding: childhood sexuality is framed as both a danger from within (as seen in the anti-masturbation discourses) and from without (as seen in the framing of all childhood sexuality as rooted in abuse; see Tobin 2001). These frameworks justify adult intervention into children’s sexuality; educators, parents, and communities work with state vectors of power to create a network with the authority to regulate child and adolescent sexuality — from consent laws (Ehrlich 2009; Fischel 2010), to discourses surrounding childhood sexual abuse (Angelides 2004), as well as policies regulating the content of sex education in schools (Fine and McClelland 2006)." [mijn nadruk] (152)
De voorbeelden rondom ziekte / handicap en seksualiteit zijn niet altijd fair, vind ik, en dat is het gevolg van een insteek die het eenzijdig opneemt voor vrouwen. Als een vrouw haar borsten moet opgeven vanwege borstkanker is dat een verlies voor haar, maar ook voor haar man / vrouw. Je zakt allebei door het normatieve patroon rondom een normaal lichaam heen en moet allebei een hoop moeite doen om dat nieuwe lichaam als het ware weer normaal te maken. En er zijn zowel vrouwen als mannen die dat niet klaarspelen, die begrijpelijkerwijs hangen aan hoe het vroeger was en er niet in slagen dat los te laten. Het omgekeerde speelt ook, bijvoorbeeld wanneer een man fysiek geen erectie meer kan krijgen.
Dat door allerlei conservatieve groepen gevonden wordt dat seks bij dat soort lichamelijke beperkingen dan niet meer 'appropriate' is, is een andere kwestie. En die kwestie wordt heel goed aangepakt in dit stuk.
Er is nog een prachtig hoofdstuk (hoofdstuk 4) over hoe deze wereld omgaat met menstruatie. De auteur vertelt over de projecten die ze als docent over menstruatie initieerde tijdens haar lessen 'psychology of gender' aan de universiteit. Dat leidde meteen tot een tegenreactie — een regelrechte 'moral panic' — vanuit het conservatieve kamp. En jongens die er aan meededen werden uiteraard denigrerend aangesproken op hun 'mannelijkheid'.
Ook hoofdstuk 5 is boeiend. Dat gaat over seksuele voorlichting in de VS, waarbij de nadruk meestal ligt op onthouding van seks.
"Moral panics about youth sexuality have shaped youth experiences in a variety of ways, most notably by establishing their sexuality as inherently dangerous, deviant, and in need of regulation." [mijn nadruk] (212)
"Abstinence-only programs, on the other hand, promulgate the idea that sex should be confined strictly to a monogamous, heterosexual marriage, and that all other forms of sexual expression can cause serious psychological and physical harm (Guttmacher 2001; Fields 2008). These programs often depict the negative impact of sex before marriage, for example, showcasing the fail rates of condoms, over-exaggerating the spread of STIs, and not including a space for discussions about sexual orientation or LGBT identity and practices." [mijn nadruk] (216)
Wat een achterlijk land toch.