Mineko IWASAKIDit is de autobiografie van Mineko Iwasaki (1949-), een vrouw die tot aan haar 29ste als een bijzonder succesvolle geisha geleefd heeft.
Ze groeide op als Masako Tanaka in een arm gezin met elf kinderen. Al op haar vierde werd ze legaal geadopteerd door de Iwasaki okiya (een geishahuis) en kreeg daarmee de familienaam Iwasaki. Deze okiya was gelegen in het Gion district in Kioto. Vandaar dat de auteur meestal de lokale term geiko gebruikt in plaats van geisha.
De rol van de geisha is het bieden van amusement door middel van allerlei kunstvormen als dans en muziek. Goede conversatie en humor zijn verder minstens zo belangrijk. Het bestaan van een geisha is een bijzonder gereglementeerd en gereguleerd bestaan. Zo vergaand zelfs dat deze auteur er om die reden genoeg van kreeg om geisha te zijn: ze vond dat vernieuwing nodig was maar de tradities en maatschappelijke verhoudingen hielden dat tegen.
Jammer genoeg wordt de rol van courtisanes en prostituees (oiran en tayu) verward met de rol van de geisha.
Voor rijke en machtige mannen was het 'onderhouden', het sponsoren van een belangrijke geisha, een belangrijk statussymbool. Iwasaki legt dat uit met een succesvolle geisha als Yoneyu:
"It is somewhat similar to the patronage of, say, the opera, but instead of being on the board of the opera house, a man would choose to support his favorite diva. And in the same way that a patron of the opera does not expect sexual favors from the diva, the Baron supported Yoneyu solely because of the artistic perfection that she embodied and the luster that she lent to his reputation.
However, I don’t want to give the wrong impression. You can’t put talented, beautiful, elegant women together with rich and powerful men and expect nothing to happen. Romantic entanglements happen all the time, some leading to marriage and others to heartache.(...)
It was not uncommon in prewar Japan for successful men to have extramarital affairs. Marriages were arranged for the purpose of continuing bloodlines, not for pleasure, and men of means often had mistresses." [mijn nadruk] (34-35)
Met andere woorden: mensen die het idee 'geisha' / 'geiko' koppelen aan prostitutie weten werkelijk niet waarover ze het hebben. Het is een bepaalde vorm van amusement, een presentatie van schoonheid via muziek, dans, uiterlijk, conversatie waarvoor je betaald wordt en die de status van de betalende mannen (soms ook vrouwen) verhoogt.
Een okiya mag je dan ook helemaal niet zien als een bordeel. Integendeel.
"This is why the whole notion of 'geisha houses' being dens of ill repute is so ridiculous. Men are barely allowed inside these bastions of feminine society, let alone permitted to frolic with the inhabitants after they arrive." [mijn nadruk] (50)
Het zijn de ochaya waar alle ontmoetingen plaatsvinden en waar geisha en maiko (geisha in opleiding) hun gasten entertainen. Zo'n gebeuren heet ozashiki.
"An event at an ochaya is called an ozashiki. This loosely translates as 'banquet', or 'dinner party', and is also the name of the private room in which the event is held. An ozashiki is an occasion for a host and his or her guests to enjoy the very best in cuisine, relaxation, stimulating conversation, and refined entertainment that the ochaya can provide. (...) The ochaya provides the setting, the maiko and geiko act as catalysts, but it is the sophistication of the guests that determines the tone of the evening."(85)
En afspraken met een klant worden minutieus voorbereid om een goede conversatie te kunnen hebben.
"After lunch Auntie Oima or Kuniko handed out the assignments for that evening to the assembled geiko. Then the women 'got to work' researching the people they would be entertaining that evening. If one of her customers was a politician she studied the legislation he was sponsoring, if one was an actress she read an article about her in a magazine, if one was a singer she listened to his records. Or read his or her novel. Or studied the country the guest came from. We used all the resources at our disposal to do this. I spent many an afternoon, especially when I was a maiko, in bookstores, libraries, and museums. Younger girls turned to their 'older sisters' for advice and information." [mijn nadruk] (50-51)
De kimono speelt een grote rol in de presentatie van de schoonheid van de geisha.
"Kimono, the costumes of our profession, are sacred to us. They are the emblems of our calling. Made from some of the finest and most expensive textiles in the world, kimono embody beauty as we understand it. Each kimono is a one-of-a kind work of art that its owner has taken an active role in creating.
In general, we can tell a lot about a person from the quality of the kimono that he or she is wearing: financial status, sense of style, family background, personality. There may be little variation in the cut of a kimono but there is a tremendous variety in the colors and patterns of the materials used to make them."(43)
Deze autobiografie bevat bijzonder goede infomatie over de rol van geisha / geiko in de Japanse cultuur en over de relaties die zij aangingen / aangaan met hun klanten. Iwasaki maakt duidelijk dat het niet om seksuele relaties gaat, al merkt ze nuchter op dat er ook tussen geisha en klanten wel eens verliefdheden optreden of huwelijken gesloten worden. Maar het is in hoofdzaak entertainment op hoog niveau en dat geisha zich voor hun schoonheid en talenten lieten / laten betalen maakt het nog geen prostutie.
Er zijn ook vandaag de dag nog wel geisha / geiko, met name in het genoemde Giondistrict, maar de belangstelling om de kunst te leren neemt om allerlei redenen af. Elementen van die cultuur zie je wel terug in de moderne escortbureaus via welke iemand — meestal een man — jonge vrouwen kan inhuren die zich laten betalen voor hun schoonheid en gezelligheid zonder dat dat tot seks hoeft te leiden.