Geert MAKHoe ontzettend de waarden en normen rondom seksualiteit samenhangen met de maatschappelijke context blijkt bijvoorbeeld uit de volgende citaten uit het grote werk van de Nederlandse schrijver en journalist Geert Mak.
De eerste twee handelen over het Berlijn van de jaren 1920, met de hollende inflatie van die tijd.
"De Oostenrijker Stefan Zweig keek verbluft toe hoe de Berlijners ‘de perversie bedreven met al hun systematische grondigheid’, met alle pathetische erotiek die daarbij hoorde. ‘Langs de Kurfürstendamm paradeerden geschminkte jongens met kunstboezems, en niet alleen professionals: elke gymnasiast wilde wel wat verdienen. (...) Jonge meisjes gingen er prat op pervers te zijn; als men vermoedde dat je op je zestiende nog maagd was, had dat in die tijd op elke school in Berlijn als belachelijk gegolden.’"(515)
Erotiek in tijden van crisis, je zou er een dik boek over kunnen schrijven. Je denkt dat de wereld naar zijn mallemoer gaat en ineens zijn allerlei waarden en normen niet meer zo belangrijk voor je.
"De Russische schrijver Ilja Ehrenburg, toen in Berlijn, maakte mee dat hij op een avond werd meegetroond ‘naar een interessante plaats’. Hij kwam terecht in een keurige burgerflat met aan de muren schilderijen van familieleden in officiersuniform. ‘We kregen champagnelimonade met een scheutje sterkedrank. Vervolgens verschenen de twee dochters van de gastheer – naakt. Ze begonnen te dansen. Een van hen sprak over de romans van Dostojevski. De moeder keek hoopvol naar de buitenlandse gasten: misschien zouden ze verleid worden door hun dochters en betalen, in dollars natuurlijk.’"(519)
Met name al of niet verborgen maatschappelijke armoede leidt tot een heel andere omgang met naaktheid en seksualiteit. Ineens is het een belangrijk gegeven dat je geld kunt verdienen met naaktheid en seks. En dat het daarom belachelijk is om je te houden aan de maatstaven van 'fatsoenlijke mensen' die het zich kunnen permitteren om zich er aan te houden of meer mogelijkheden hebben om toneel te spelen. Er zijn ook vandaag de dag heel wat ongefortuneerde en arme mensen die dat in praktijk brengen.
"‘Geiten gaan naar boven en meisjes gaan naar beneden,’ zeiden ze hier altijd. Om aan het slavenbestaan ‘boven’ te ontsnappen lieten in de negentiende eeuw duizenden Franse boerenmeisjes zich zwanger maken, om vervolgens naar de stad te trekken en met hun moedermelk de kinderen van de rijke families te zogen. In sommige streken, zoals de Morvan, werd dat na de aanleg van de eerste spoorlijnen zelfs een belangrijke lokale inkomstenbron. Later gingen meisjes als dienstbode werken, of ze belandden in een fabriek, wat nog altijd beter was dan in een stal."(680)
Ook dit is er een voorbeeld van.
Dat boek In Europa van Geert Mak is een fascinerend boek. Het geeft je echt een leerzaam inkijkje in het leven van allerlei (groepen) mensen in de landen van Europa.