John DANAHER / Neil McARTHURDanaher en McArthur presenteren hier een bundel artikelen over diverse aspecten van seks met seksrobots.
Waarom is het volgens de auteurs belangrijk om je in het onderwerp te verdiepen? Omdat er legale en ethische kwesties mee verbonden kunnen zijn. Danaher bespreekt in het eerste hoofdstuk kort wat kwesties, maar die worden — min of meer oppervlakkig — verder uitgewerkt in de bijdragen van de andere auteurs van het boek.
Hoe gemakkelijk bij dit onderwerp waardeoordelen komen bovendrijven zien we al in een alinea als deze:
"Some people are very worried — and this is to say nothing of robots that cater to clearly unethical forms of sexuality such as rape fantasies or pedophilia." [mijn nadruk] (12)
Dat "clearly unethical" is een waardeoordeel. Zo duidelijk onethisch is wat hier genoemd wordt helemaal niet.
Veel vrouwen geven bijvoorbeeld aan fantasieën te hebben waarin ze gedwongen worden tot seks. Vinden we die fantasieën onethisch? En is dat anders dan zo'n fantasie uitspelen met een seksrobot? Of worden hier de fantasieën van mannen over vrouwen bedoeld? En is het erg als dat bij fantasieën blijft?
Hetzelfde geldt voor pedofilie. Waaraan denkt een auteur überhaupt als hij of zij dat begrip gebruikt? Gaat het om mensen die seksrobots in de vorm van kinderen zouden kunnen gebruiken om hun verlangens uit te spelen? Is dat eigenlijk wel zo slecht? Er wordt een heel hoofdstuk aan gewijd in dit boek met uiteenlopende opvattingen.
Maar eerst het allerbelangrijkste: de enorme overschatting van de mogelijkheden van seksrobots die in dit boek een bedenkelijke rol speelt. Zoals zo vaak met techniek wordt er kritiekloos gespeculeerd over de toekomst. Je krijgt dan uitwerkingen als: stel dat er echte seksrobots gemaakt kunnen worden zoals in films en tv-series, dan krijgen we dit en dat probleem. Daar zijn academische filosofen altijd erg goed in: ze fantaseren een wereld bij elkaar en gaan los met hun abstracte argumenten die in een werkelijke wereld nergens op slaan.
De pretentie dat bedrijven in staat zouden zijn om een robot te maken met een mond die werkt zoals een menselijke mond of met vrouwelijke of mannelijke geslachtsdelen resp. anus die precies zo voelen en gevoelig zijn als die van mensen en met hetzelfde ervaring van huid, van warmte, van reactie op aanraking, van doorbloeding en zwelling. Alsof het mogelijk is een seksrobot te maken met een lichaam dat precies zo reageert en beweegt als een menselijk lichaam. Laat staan dat een robot mogelijk zou zijn die zich precies als een mens gedraagt, een echt gevoelsleven heeft, bewustzijn heeft, een persoon is.
"While there are certainly many parallels between sexbots and sex toys, a sexbot promises to provide a sexual experience that is significantly more realistic and intense than what can be obtained merely through the use of a sex toy. This is both because of its physical similarity to a human and due to the level of humanlike interaction it would (theoretically) provide. Sexbots will be qualitatively different from other kinds of sex toys, and this difference raises distinct philosophical issues. The difference is reflected in public attitudes. People have strong reactions to the prospect of sexbots, ones that far exceed any reactions provoked by more familiar sex toys." [mijn nadruk] (31)
Het kernwoord: "theoretically". Alleen in gedachten, niet in het echt, want dat soort seksrobots zoals hier beschreven bestaan niet en ik weet vrijwel zeker dat ze ook nooit zullen bestaan. Een seksrobot als persoon is een belachelijk idee, een fantasie. Ik zou me er dus maar niet al te druk over maken.
"The point is simply that if sex robots are nothing more than aids to masturbation (or for that matter to sex with a human partner), they are no different from the broad variety of sex toys already on offer, and so don’t raise any distinctive social, ethical, or conceptual problems."(21-22)
Nou, fantastisch toch? Simpele visie, geen problemen. Is een machine die sprekend op een mens lijkt en zich gedraagt als een mens een mens? Dat lijkt me de kern van de zaak. Zeg je ja, dan krijg je allerlei morele en andere problemen. Zoals: moet een seksbot toestemming verlenen voor seks (consent)? Zeg je nee, dan is een seksrobot gewoon een hulpmiddel voor seks als alle andere, een seksspeeltje dus.
Massa's conservatieve mensen zijn tegen masturbatie, tegen seks voor het huwelijk, tegen seks los van de voortplanting. Voor die mensen zullen seksrobots vast een gruwel zijn en is het bestaan ervan op zich al onethisch.
Vanaf het begin wordt er in dit boek gegooid met waarden en normen over wat 'echte seks' is. Mark Migotti and Nicole Wyatt in hoofdstuk 2:
And for sex to be had — we maintain — there must be a sexual we having it. If having sex requires shared sexual agency, it really does take (at least) two to tango; and this means that you can’t have sex by — which is to say with — yourself.
Het gaat om een 'shared sexual agency' in een 'sexual we', weet je wel. Dat taalgebruik alleen al ... Wereldvreemd gebabbel. Dus al die alleenstaanden moeten het maar zonder seks doen?
"Many philosophical defenders of these views explicitly argue that masturbation is morally impermissible." [mijn nadruk] (36)
Scruton wordt genoemd. Tja, hoe conservatief wil je het hebben?
"Practically speaking, people may become more likely to view their human partners simply as sex objects, and we may begin to weaken the power of sex to act as an expression of intimate, reciprocal connection between two partners."(38)
Dit hangt op het bijzonder vage idee dat je een ander 'objectiveert', dat je de ander als een object voor je eigen pleziertjes ziet en gebruikt, in plaats van een subject te zoeken dat gelijk is aan jezelf. Dan wordt het 'non-reciprocal', niet wederkerig. Maar wat betekent dat in feite?
Kijk naar zo veel vaste relaties en naar hun seksleven, dan zie je niet zoveel wederkerigs vermoed ik. Is dat allemaal schadelijk? Conservatieven hebben een vreselijk idealistisch beeld van vaste relaties en met name huwelijken. Ze zullen nooit zo dapper zijn om de omgekeerde vraag te stellen: in hoeverre gebruiken menselijke partners in relaties (al of niet binnen een huwelijk) elkaar alleen maar voor hun eigen pleziertjes en in hoeverre is dat dan anders dan seks hebben met een robot?
Kortom: het zijn onzinnige standpunten. Masturberen is uiteraard ook seks. En masturberen met een seksrobot als hulpmiddel is daarom ook gewoon seks. De vraag mag best zijn: in hoeverre kan een robot zo'n 'ander' zijn, een partner zijn. Ik denk van niet, omdat een seksrobot principieel nooit een persoon zal zijn. Maar dat maakt niet uit: met een ander mens heb je simpelweg andere seks dan met jezelf of met je seksrobot. Dat is alles.
"The vast majority of the dolls exhibit stereotypical, porn-star-esque features (...) In other words, we might expect the sex robot market to cater to a majority male audience and for the robots to match certain stereotypical norms of beauty/sexuality."(7)
Dat seksrobots vooral gemaakt worden met de stereotype opvattingen van mannen over vrouwen in het hoofd vind ik bijzonder zorgelijk, want dat bevestigt alle mogelijke vooroordelen over vrouwen en mannen. Het is daarnaast ook totaal fantasieloos.
Als ze ter beschikking komen zou er trouwens net zo goed een markt kunnen ontstaan voor seksrobots voor vrouwen. En ook daar komen waarschijnlijk dezelfde uiterlijke stereotypen naar voren (groot, gespierd, vierkante kaken, grote penis) als vandaag de dag bestaan. En ook zouden die robots de verwachtingen tegenover mannen kunnen bevestigen en versterken die vrouwen er zo vaak op na houden: een vent die nooit onzeker is en altijd zin heeft, iemand die de leiding neemt, een vent die nooit moe wordt bij het vingeren of neuken, iemand met wie ze hun onderwerpings- en verkrachtingsfantasieën kunnen uitspelen, en zo meer.
Bijvoorbeeld seksrobots die op kinderen lijken speciaal voor 'pedofielen' (zie p. 12 en hoofdstuk 8). Ik weet zeker dat de kopers dan zelden pedofielen zouden zijn, maar verknipte heteromannen of -vrouwen die het geweldig vinden om macht uit te oefenen over andere mensen. Precies die mannen en vrouwen trouwens die seksrobots zouden gebruiken om hun verkrachtingsneigingen op uit te leven.
"At a robotics conference in July 2014, Ronald Arkin, Mobile Robot Lab director at the Georgia Institute of Technology, claimed that robots designed to look and act like children could be used to treat pedophiles the way methadone is used to treat drug addicts. This claim gave rise to a heated debate. While some people think that the development of child sex robots in order to treat pedophiles would be a worthwhile project, others say this is a repugnant idea." [mijn nadruk] (133)
De ene partij geeft een argument, de andere partij vindt het weerzinwsekkend zonder argument. Typisch.
"Entirely computer-generated child pornographic images are prohibited in many countries on the ground that (the majority of) people find them morally objectionable (legal moralism). If child sex robots were to be developed, they would (likely) be banned for the same reasons. Use is made of virtue ethics and (anti-porn) feminism to explain why people find entirely computer-generated child pornography morally objectionable and why they would think the same about child sex robots. In short, both flout our sexual mentality based on equality, because they are, respectively, incomplete representations and replica of sexual relations between adults and children, which can never be considered equal." [mijn nadruk] (133-134)
Wat een merkwaardig en zwak argument, dat allerlaatste ... De meeste relaties tussen mensen zijn geen relaties tussen gelijken, ook niet die tussen volwassen mensen. Niet qua uiterlijk, niet qua intelligentie, niet qua vaardigheden. Ook als het om macht en leeftijd gaat, is dat eindeloos vaak niet het geval. Het is een kwestie van gradatie en kan van persoon tot persoon verschillen. Het hangt er verder erg van af of je kinderen serieus neemt.
Ook de hele uitwerking rond de vraag of we seksbots vanuit die machtsongelijkheid niet als slaven gaan behandelen is discutabel: er wordt geen onderscheid gemaakt tussen hoe die slaven zich in de praktijk voelen van de ene kant en abstracte filosofisch principes als 'autonomie' of 'vrijheid' of zo van de andere kant.
Als een slaaf in de praktijk werkelijk goed behandeld wordt — geen gewelddadige onderdrukking, goede materiële voorzieningen als wonen en eten — en in die zin een goed leven kan leiden, zou zij of hij dan zitten te peinzen over zijn of haar autonomie of vrijheid?
Stel je voor: je bent vrij en geen slaaf meer, maar je hebt helaas niets te eten ... zou je dan niet weer slaaf willen zijn als je dan wel te eten had? Een filosofisch principe kun je niet eten. En hoe autonoom zijn al die zogenaamde autonome mensen dan? Hoe vrij?
Het zijn containerbegrippen, ze worden voor alles misbruikt. Op een gegeven moment zijn mensen slaaf geworden van een abstract principe in plaats van slaaf van een slavenhouder. Like that's a step up ...
De argementen die je het vaakst langs ziet komen:
1/ Omdat ze ons gelukkig maken via seksueel plezier.
2/ Het kan mensen helpen die niemand hebben om seks mee te hebben en zich eenzaam voelen.
3/ Met een seksbot kun je veilig leren om seks te hebben en dat kun je gebruiken in je seksuele relaties met echte mensen.
4/ Het kan mensen helpen die een lichamelijke of mentale handicap hebben om toch te kunnen genieten van seks.
1/ Je hebt dan seks binnen asymmetrische machtsverhoudingen zoals in de prostitutie.
2/ Je leert seks te combineren met de objectivering van de ander.
Deze redenen komen van conservatieve partijen en zijn nogal onzinnig. Tussen mensen onderling is vaak hetzelfde gaande. Je zou dan seks moeten verbieden in allerlei huwelijken en relaties, omdat ook daar geen sprake is van gelijkheid en gelijkwaardigheid en omdat ook daar sprake is van ongelijke machtsverhoudingen en van objectiveren, en zo verder.
Het idee 'seksrobot' of 'seksbot' is niet zonder problemen. De verschillende artikelen in dit boek bespreken die problemen. Sommige van de auteurs geven daarbij — zonder dat blijkbaar te beseffen — waardeoordelen af op basis van waarden en normen waar je vraagtekens bij kunt plaatsen.
De meeste discussies in dit boek hangen op de aanname dat seksrobots **als personen** mogelijk zijn. Maar wanneer we ze als machine blijven zien dan zitten ze in de categorie van de wasmachine, die we als eigenaar ook allerlei dingen laten doen zonder dat we zeggen dat de wasmachine een slaaf is omdat hij niet autonoom is in zijn beslissingen en zo. Met andere woorden: hoe plausibel is die aanname eigenlijk? Ik denk dat het hier gaat om een enorme overschatting van de techniek.